
تفاوت میلگردهای A1 تا A4؛ انتخاب هوشمندانه برای هر پروژه | مرکز فروش تخصصی آهن آلات آهن دیتا 1404
انتخاب میلگرد مناسب برای بتنریزی یکی از مهمترین عوامل در افزایش دوام، مقاومت و ایمنی سازههای بتنی است. میلگردها بسته به مشخصات فنی، نوع آج و مقاومت مکانیکی به چند دسته استاندارد تقسیم میشوند که پرکاربردترین آنها در ایران شامل میلگرد A1، A2، A3 و A4 هستند.
میلگرد A1 چیست؟ این نوع میلگرد ساده و بدون آج است و به دلیل خاصیت نرمی و شکلپذیری بالا، معمولاً در پروژههایی به کار میرود که به خمکاری یا جوشکاری نیاز دارند. در مقابل، میلگرد A2 و میلگرد A3 به عنوان میلگردهای آجدار ساختمانی، دارای مقاومت کششی بالاتری بوده و در سازههای نیمهسنگین تا سنگین مورد استفاده قرار میگیرند.
در بالاترین سطح، میلگرد A4 با ساختاری سختتر و مقاومت بالا، برای پروژههای خاص و سازههای ضد زلزله کاربرد دارد. هر یک از این گریدها دارای استانداردها و ویژگیهای فنی خاصی هستند که در انتخاب نوع میلگرد نقش حیاتی دارند.
البته بر اساس استانداردهای بینالمللی همچون روسی، میلگردهایی با گرید A5 و A6 نیز تعریف شدهاند، اما در حال حاضر در بازار داخلی ایران تولید نمیشوند. با توجه به تنوع این محصولات، شناخت دقیق مشخصات و تفاوت میلگرد A2 و A3 و سایر انواع میلگرد، به مهندسان کمک میکند تا بهترین گزینه را با توجه به نیاز پروژه انتخاب کنند.
در ادامه با بررسی انواع میلگرد A1، A2 و A3، به بررسی دقیقتر تفاوتها و کاربردهای آنها در ساختوساز میپردازیم.
آشنایی کامل با انواع میلگرد A1، A2 و A3 : انتخاب درست برای سازهای مقاوم
میلگردهای ساختمانی را میتوان بر اساس نوع آج و ساختار فیزیکی، به چند دسته اصلی تقسیم کرد که پرکاربردترین آنها میلگرد A1، A2 و A3 هستند. میلگرد A1 که بهعنوان میلگرد ساده A1 نیز شناخته میشود، دارای سطحی صاف، بدون هیچگونه برجستگی یا شیار است. این نوع میلگرد به دلیل خاصیت شکلپذیری بالا و فقدان آج، گزینهای مناسب برای پروژههایی است که به عملیات خمکاری یا جوشکاری میلگرد نیاز دارند. از این رو، در خاموتزنی یا قالببندی بتن اغلب از A1 استفاده میشود.
در مقابل، میلگرد A2 دارای آجهای یکنواخت و مارپیچ است که به سطح میلگرد چسبندگی بهتری میدهد. این ویژگی باعث شده که میلگرد A2 برای سازههای نیمهسنگین و بخشهایی از اسکلت که تحت بارهای متوسط قرار دارند، کاربرد گستردهای داشته باشد.
در سطح بالاتر، میلگرد آجدار A3 با آجهای جناغی یا ضربدری، نسبت به A2 مقاومت کششی بالاتری دارد. این نوع میلگرد بهصورت گسترده در اجزای باربر اصلی مانند تیرها، ستونها و فونداسیون استفاده میشود و در برابر تغییر شکل ناگهانی عملکرد بهتری از خود نشان میدهد.
در بررسی تفاوت میلگرد A2 و A3، یکی از مهمترین و مشهودترین عوامل، تفاوت در شکل آج آنهاست. این ویژگی ظاهری نه تنها جنبهی زیبایی یا ساختاری دارد، بلکه تأثیر مستقیمی بر میزان چسبندگی میلگرد به بتن، عملکرد سازه در برابر زلزله و همچنین ظرفیت باربری آن دارد. به همین دلیل، آگاهی از تفاوت میلگرد ساده و آجدار و شناخت دقیق فرم ظاهری هر کدام، برای مهندسان و مجریان پروژههای ساختمانی بسیار ضروری است؛ چرا که این آگاهی به انتخاب صحیح و اصولی میلگرد متناسب با نوع پروژه کمک شایانی میکند.
در این میان، میلگرد A4 بهعنوان یکی از مقاومترین انواع میلگرد، با داشتن آجهای مرکب و پیچیده، در دسته میلگردهایی قرار میگیرد که برای سازههایی با نیاز مکانیکی بالا طراحی شدهاند. این نوع میلگرد معمولاً در پروژههای سنگین و تخصصی مانند احداث پلها، برجهای مرتفع، و سازههای صنعتی مورد استفاده قرار میگیرد.
اگر در انتخاب بین میلگردهای مختلف دچار تردید هستید یا نیاز به اطلاعات تخصصیتری دارید، پیشنهاد میکنیم حتماً راهنمای کامل انتخاب میلگرد مناسب برای پروژههای ساختمانی را مطالعه کنید. این راهنما با ارائه اطلاعات جامع، دقیق و کاربردی، شما را در مسیر انتخاب هوشمندانهتر و فنیتر همراهی خواهد کرد.
در نتیجه، تفاوتهای ظاهری و عملکردی میان میلگردهای A1، A2، A3 و A4 بهخوبی نشان میدهد که هر یک از این گریدها برای کاربردی خاص طراحی شدهاند و نمیتوان آنها را بهصورت یکسان در پروژهها به کار گرفت. انتخاب دقیق و آگاهانه میان این گریدها نهتنها موجب بهینهسازی هزینهها میشود، بلکه نقش کلیدی در افزایش ایمنی، دوام و کیفیت کلی سازه خواهد داشت. در بخش بعد، به بررسی دقیقتر انواع میلگرد موجود در بازار ایران میپردازیم و ویژگیهای اختصاصی هر کدام را مورد ارزیابی قرار خواهیم داد.
میلگردهای پرکاربرد در سازهها: معرفی انواع و تفاوتها
میلگرد A1 ( نرم و بدون آج )
میلگرد A1 که در آییننامه با کد F240 شناخته میشود، دارای سطحی صاف و بدون آج است و بهعنوان میلگرد ساده A1 معروف است. این میلگرد به دلیل درصد پایین کربن، شکلپذیری بالا و مقاومت مناسب برای جوشکاری و خمکاری بسیار کاربرد دارد. تنش جاری آن حدود ۲۳۰۰ و تنش گسیختگی ۳۸۰۰ کیلوگرم بر سانتیمتر مربع است و تغییر طول پلاستیکی تقریبا ۲۵ درصد دارد. این ویژگیها باعث شده میلگرد A1 برای کاربردهایی مانند خاموت، قالببندی و اجزای غیرباربر مناسب باشد.
میلگرد A2 ( میلگرد نیمه سخت و آجدار )
میلگرد A2 با علامت مشخصه S340 ، دارای آجهای مارپیچ و یکنواخت است که به چسبندگی بهتر به بتن کمک میکند. مقاومت آن نسبت به A1 بالاتر است و در سازههای نیمهسنگین مانند تیرچهها و دیوارهای برشی کاربرد دارد. جوشکاری میلگرد A2 بهدلیل افزایش کربن در ترکیب شیمیایی آن توصیه نمیشود، اما در موارد اضطراری امکانپذیر است.
میلگرد A3 ( میلگرد آجدار و مقاوم )
میلگرد A3 با آجهای جناغی یا ضربدری، به عنوان میلگردی با مقاومت کششی بالا شناخته میشود. این میلگرد سختتر و کمتر شکلپذیر است و بیشتر در اجزای باربر اصلی مانند تیرها، ستونها و فونداسیون به کار میرود. تنش نسبی پلاستیکی این میلگرد حدود ۱۴ درصد است که باعث طبقهبندی آن به عنوان میلگرد خشک میشود. جوشکاری میلگرد A3 اکیدا توصیه نمیشود.
میلگرد A4 ( میلگرد آجدار با مقاومت بسیار بالا )
میلگرد A4 پیشرفتهترین نوع میلگرد با آجهای مرکب و خواص مکانیکی بالا است. این میلگرد برای پروژههای خاص و سازههای صنعتی بزرگ مانند پلها، برجها و تونلها به کار میرود. مقاومت و سختی بالا، آن را برای پروژههای نیازمند به دوام و ایمنی بسیار مناسب میکند.
میلگرد ساده یا آجدار؟ شناخت انواع و کاربردهای آنها در سازهها
از نظر شکل ظاهری و ساختار سطح، انواع میلگرد به دو دسته اصلی میلگرد ساده و میلگرد آجدار تقسیم میشوند. میلگرد ساده که معمولاً با نام میلگرد A1 شناخته میشود، سطحی کاملاً صاف و بدون هیچگونه برجستگی یا آج دارد. این ویژگی باعث میشود میلگرد A1 برای پروژههایی که نیاز به انعطافپذیری بالا و جوشکاری میلگرد دارند، بسیار مناسب باشد و در آنها استفاده شود.
از سوی دیگر، میلگرد آجدار که شامل انواع میلگرد A2، میلگرد A3 و میلگرد A4 میشود، به دلیل وجود الگوهای آج متفاوت روی سطحشان، چسبندگی بیشتری به بتن دارند و به همین دلیل استحکام سازههای بتنی را افزایش میدهند. میلگرد A2 که آجهای ساده و یکنواختی دارد، مقاومت متوسطی ارائه میدهد و عمدتاً در بخشهای برشی سازه مثل خاموتها و دیوارهای برشی کاربرد دارد.
در مقابل، میلگرد A3 با آجهای جناغی یا ضربدری، نسبت به A2 مقاومت کششی و سختی بالاتری دارد و در بخشهای باربر اصلی سازه مانند تیرها و ستونها به کار میرود. این میلگرد آجدار A3 به عنوان اصلیترین میلگرد در سازههای بتنی شناخته میشود. میلگرد A4 نیز که پیشرفتهترین نوع میلگرد آجدار است، دارای آجهای مرکب و مقاومت مکانیکی بسیار بالا بوده و در پروژههایی با نیازهای ویژه و مکانیکی پیچیده، مانند سازههای صنعتی و پلها، استفاده میشود.
به طور کلی، تفاوت میلگرد A3 و A4 عمدتاً در نوع آجها، پیچیدگی الگوهای آج و همچنین مقاومت مکانیکی آنها است. انتخاب درست نوع میلگرد آجدار بر اساس نیاز پروژه میتواند تأثیر بسیار مهمی در مقاومت و دوام سازه داشته باشد. در ادامه، به بررسی کاربردهای هر یک از میلگردهای A2 و A3 و همچنین مقایسه دقیقتر فرق میلگرد A3 با A2 خواهیم پرداخت تا راهنمای بهتری برای انتخاب میلگرد مناسب در پروژههای مختلف ارائه شود.
از میلگرد ساده تا آجدار مرکب: بررسی کامل استانداردها و روش شناسایی میلگردهای A2 و A3
میلگردها از نظر ساختاری و مشخصات فنی به چند دسته اصلی تقسیم میشوند که هر دسته بر اساس استانداردهای بینالمللی و علائم مشخصه خاصی شناخته میشود. جدول زیر دستهبندی انواع میلگرد را همراه با علامت مشخصه و استانداردهای معادل بینالمللی نشان میدهد:
استاندارد JIS
استاندارد ASTM
استاندارد GOST
علامت مشخصه
طبقهبندی
SR24
–
AI
س 240
میلگرد ساده
SD35
A615G40
AII
آج 340
میلگرد آجدار مارپیچ
SD40
A615G60
AIII
آج 400
میلگرد آجدار جناغی
SD50
A615G75
آج 500
میلگرد آجدار مرکب
یکی از راههای مهم برای شناسایی میلگرد خاموت A2 و میلگرد A3، بررسی شکل آج آنها است. در میلگرد A2، آجها به صورت منفرد و موازی قرار گرفتهاند، در حالی که میلگرد A3 دارای آجهای ضربدری و به شکل «هفت و هشت» است. این تفاوت ظاهری کمک میکند تا در طراحی سازه، معمولاً از میلگرد طولی A3 برای تقویت اصلی و از میلگرد عرضی A2 برای خاموت و بخشهای برشی استفاده شود.
از نظر خواص مکانیکی، میلگرد A3 سختتر و در عین حال تردتر از میلگرد A2 است، در حالی که A2 با انعطافپذیری بیشتر، برای کاربردهایی که نیاز به شکلپذیری دارند مناسبتر است. این تفاوتها نه تنها در عملکرد فنی، بلکه در قیمت روز میلگرد نیز اثرگذار هستند. برای مشاهده تفاوت قیمت میلگرد A2 و A3 میتوانید هر روز به سایت آهن دیتا مراجعه و قیمتها را بهصورت بهروز بررسی کنید.
توجه داشته باشید که برای انتخاب درست میلگرد، علاوه بر بررسی ظاهری آج، باید ترکیبات شیمیایی میلگرد را نیز مد نظر قرار دهید. این نکته اهمیت ویژهای دارد چرا که افراد سودجو ممکن است میلگردهایی با آج A3 اما ترکیبات شیمیایی میلگرد A2 را به بازار عرضه کنند. برای آشنایی بیشتر، عکس میلگرد A2 و A3 و سایر انواع میلگردها در این مقاله موجود است. بررسی دقیق مشخصات و تفاوتها باعث میشود انتخاب میلگرد مناسب برای پروژههای شما آسانتر و با کیفیتتر باشد.
در پاراگراف بعدی، به طور تخصصی به موضوع تفاوت میلگرد A2 و A3 میپردازیم و نکات کلیدی در انتخاب بین این دو نوع میلگرد را بررسی خواهیم کرد.
مقایسه تخصصی میلگرد A2 و A3 : همه چیز درباره مشخصات و کاربردها
معیار مقایسه
میلگرد A3
میلگرد A2
آج
دارد
دارد
نوع آج
جناغی (شکل ۷ و ۸)
مارپیچی
سختی و انعطاف
ترد و شکننده
نسبتاً ترد
تنش جاری (کیلوگرم بر سانتیمتر مربع)
۴۰۰۰
۳۰۰۰
تنش گسیختگی (کیلوگرم بر سانتیمتر مربع)
۶۰۰۰
۵۰۰۰
قابلیت جوشکاری
ممنوع
ممنوع
یکی از نکات کلیدی که باید در انتخاب میلگردها به آن توجه داشته باشید، محدودیتهای کاربرد میلگرد A3 در مناطق زلزلهخیز است. به دلیل ترد بودن و شکلپذیری کم میلگرد A3، استفاده از آن در سازههایی مانند ستونها، دیوارهای برشی، تیر و دال که نیاز به انعطاف بالاتر دارند، توصیه نمیشود. همچنین میلگردهای A4 که مقاومت و سختی بیشتری دارند، بیشتر برای پروژههای سنگین و صنعتی کاربرد دارند و در ساختمانسازی معمولی کمتر استفاده میشوند.
برای تسهیل در انتخاب و شناسایی دقیق میلگردهای مختلف، جدول مشخصات وزن و ابعاد میلگردها از قطر ۸ تا ۳۲ میلیمتر، به همراه رواداریهای مربوطه، در ادامه ارائه شده است. این جدول کمک میکند تا علاوه بر آگاهی از تفاوت میلگرد A2 و A3، اطلاعات دقیقی درباره وزن میلگرد و ابعاد آن داشته باشید:
این اطلاعات به شما کمک میکند که انتخاب میلگرد مناسب برای پروژه خود را بر اساس وزن، قطر و خواص مکانیکی انجام دهید. در ادامه مقاله، به تفاوت میلگرد از نظر خواص مکانیکی و تأثیر آن بر مقاومت بتن خواهیم پرداخت.
قطر اسمی (میلیمتر)
رواداری قطر اسمی (میلیمتر)
سطح مقطع (میلیمتر مربع)
وزن محاسباتی (کیلوگرم بر متر)
رواداری وزن (%)
ملاحظات
۸
+۰.۳ / -۰.۵
۵۰.۳
۰.۳۹۵
+۸
در محاسبات وزن، جرم مخصوص فولاد ۷.۸۵ در نظر گرفته شده؛ اختلاف حداقل و حداکثر قطر (بیضی بودن) در ۷۰٪ دامنه رواداری است.
۱۰
۷۸.۵
۰.۶۱۶
-۵.۵ / +
۱۲
۱۱۳.۱
۰.۸۸۸
۱۴
۱۵۴
۱.۲۱
۱۶
+۰.۴ / -۰.۵
۲۰۱
۱.۵۸
۱۸
۲۵۴
۲.۰۰
-۴.۵ / +
۲۰
۳۱۴
۲.۴۷
۲۲
۳۸۰
۲.۹۸
۲۵
+۰.۴ / -۰.۶
۴۹۱
۳.۸۵
۲۸
۶۱۶
۴.۸۳
۳۲
+۰.۴ / -۰.۷
۸۰۴
۶.۳۱
چطور خواص مکانیکی میلگردها در عملکرد سازه تاثیر میگذارند؟
یکی از مهمترین معیارها برای انتخاب و شناسایی انواع میلگردهای ساده و آجدار، خواص مکانیکی آنها است که عمدتاً شامل تنش جاری شدن و تنش گسیختگی میشود. این دو پارامتر نقش بسیار مهمی در تعیین میزان مقاومت میلگرد در برابر نیروهای کششی و بارهای وارده بر سازه دارند.
میلگرد A1 که به میلگرد ساده نیز معروف است، به دلیل سطح صاف و بدون آج، کمترین مقاومت کششی را در میان انواع میلگردها دارد. این نوع میلگرد بیشتر در مواردی استفاده میشود که نیاز به انعطافپذیری بالا و قابلیت تغییر شکل آسان است، مانند جوشکاری و آهنگری. به طور دقیقتر، تنش جاری شدن میلگرد A1 حدود 220 نیوتن بر میلیمتر مربع (N/mm²) و تنش گسیختگی آن برابر با 380 N/mm² است. همچنین، درصد تغییر شکل پلاستیکی این میلگرد نزدیک به 25 درصد است که نشاندهنده انعطاف خوب آن است.
در مقابل، میلگرد A2 که دارای آجهای ساده و مارپیچی است، مقاومت بهمراتب بیشتری نسبت به A1 دارد. این میلگرد با تنش جاری شدن 300 N/mm² و تنش گسیختگی 500 N/mm²، برای سازههای نیمهسنگین و به خصوص در بخشهایی که تحت بارهای برشی قرار دارند، مناسب است. میزان تغییر شکل پلاستیکی میلگرد A2 حدود 19 درصد است که نشاندهنده انعطاف متوسط آن است.
میلگرد A3 با آجهای جناغی یا ضربدری، از مقاومت کششی بسیار بالاتری برخوردار است و به همین دلیل در بخشهای باربر اصلی سازه مانند تیرها و ستونها کاربرد فراوان دارد. این میلگرد که با تنش جاری شدن 400 N/mm² و تنش گسیختگی 600 N/mm² شناخته میشود، نسبت به میلگرد A2 تردتر و شکنندهتر است. درصد تغییر شکل پلاستیکی میلگرد A3 حدود 14 درصد است که نشاندهنده سختی بیشتر و قابلیت شکلپذیری کمتر نسبت به A2 است. به همین دلیل، استفاده از میلگرد A3 در مناطقی که احتمال وقوع زلزله وجود دارد، توصیه نمیشود و برای مواردی که نیاز به انعطافپذیری بالا است، میلگرد A2 گزینه بهتری است.
میلگرد A4 با آجهای مرکب و پیچیده، بیشترین مقاومت مکانیکی را در میان این چهار نوع میلگرد دارد. این نوع میلگرد به دلیل خواص مکانیکی برجسته و مقاومت بسیار بالا، بیشتر در پروژههای صنعتی، سازههای بزرگ و موارد خاص که نیازمند تحمل نیروهای کششی زیاد هستند، مورد استفاده قرار میگیرد.
نوع فولاد میلگرد
تنش جاری شدن (N/mm²)
تنش گسیختگی (N/mm²)
تغییر شکل نسبی هنگام گسیختگی (%)
AI
220
380
25
AII
300
500
19
AIII
400
600
14
چگونه ترکیب شیمیایی میلگردها، عملکرد سازه را تعیین میکند؟
علاوه بر خواص مکانیکی، ترکیب شیمیایی میلگردها نیز تاثیر مستقیمی بر عملکرد و مقاومت آنها دارد. جدول زیر درصد ترکیب برخی از عناصر کلیدی در میلگردهای ساده و آجدار را نشان میدهد:
طبقهبندی
علامت مشخصه
درصد کربن (C)
درصد سیلیسیم (Si)
درصد منگنز (Mn)
درصد فسفر (P)
درصد گوگرد (S)
حداکثر کربن معادل
میلگرد ساده
س 240
0.24
0.60
0.85
0.055
0.055
–
میلگرد آجدار مارپیچ
آج 340
0.34
0.65
1.40
0.050
0.050
0.50
میلگرد آجدار جناغی
آج 400
0.39
0.65
1.70
0.050
0.050
–
میلگرد آجدار مرکب
آج 500
0.42
0.95
1.90
0.050
0.050
–
چطور بهترین نوع میلگرد را برای پروژهتان انتخاب کنید؟
یکی از فاکتورهای مهم در انتخاب میلگرد مناسب، در نظر گرفتن شرایط محیطی و اقلیمی پروژه است. بهعنوان مثال، در مناطقی با رطوبت بالا یا نزدیک به سواحل، انتخاب میلگردهایی با مقاومت بیشتر در برابر خوردگی اهمیت دوچندانی پیدا میکند. همچنین نوع سازه نیز نقش تعیینکنندهای دارد؛ برای مثال، در سازه های سبک یا موقتی میتوان از میلگرد A1 استفاده کرد، اما برای سازههای دائمی یا ضد زلزله، میلگردهای A3 یا A4 گزینه های مطمئنتری هستند.
در صورتی که قصد دارید بر اساس نوع پروژه خود بهترین میلگرد را انتخاب کنید، پیشنهاد میکنیم راهنمای کامل انتخاب میلگرد مناسب برای پروژههای ساختمانی را مطالعه کنید؛ این مقاله به بررسی دقیق کاربرد هر گرید میلگرد بر اساس موقعیت جغرافیایی و نیاز سازه ای میپردازد.
کلام آخر
به طور کلی، تفاوت میلگردهای A1، A2، A3 و A4 از نظر خواص مکانیکی شامل مواردی مانند میزان مقاومت کششی، انعطافپذیری، تردی، شکنندگی و همچنین نوع آج میشود که هر یک تأثیر قابل توجهی بر عملکرد و دوام سازههای بتنی دارند. انتخاب میلگرد مناسب، بر اساس شرایط بارگذاری، نوع سازه و نیازهای خاص پروژه، نقش کلیدی در تضمین ایمنی، پایداری و طول عمر سازه ایفا میکند.
میلگردهای ساده مانند A1 به دلیل انعطافپذیری بالا و قابلیت جوشکاری، برای کاربردهای خاصی که نیاز به تغییر شکل دارند مناسباند. میلگردهای آجدار A2، A3 و A4 با افزایش تدریجی مقاومت و سختی، هر کدام برای بخشهای متفاوتی از سازه، از سازههای نیمهسنگین تا سازههای صنعتی و سنگین، طراحی شدهاند. توجه به ترکیبات شیمیایی و استانداردهای مربوط به هر نوع میلگرد نیز از اهمیت ویژهای برخوردار است تا از کیفیت و کارایی آن اطمینان حاصل شود.
میلگرد، یکی از اجزای حیاتی در ساخت بتن مسلح است. انتخاب صحیح میلگرد مناسب، تاثیر مستقیم بر دوام و ایمنی سازه دارد. برای اطلاعات بیشتر و راهنمایی کامل درباره انتخاب میلگرد متناسب با پروژه، حتماً مقاله بتن مسلح را مطالعه کنید.
برای مشاهده جزئیات بیشتر، قیمت روز و مشخصات کامل انواع میلگرد میتوانید به سایت آهن دیتا مراجعه کنید.
در نهایت، برای انتخاب دقیق و بهینه میلگرد، توصیه میشود خواص مکانیکی و ترکیبات شیمیایی آنها به دقت بررسی شود تا بتوان بهترین گزینه را متناسب با نیازهای پروژه انتخاب کرد و بدین ترتیب عملکرد سازه به بالاترین سطح کیفیت و ایمنی برسد.